Fiziološka, hemijska i molekularna analiza diverziteta odabranih retkih i ugroženih biljnih vrsta u cilju ex situ zaštite i produkcije biološki aktivnih jedinjenja

Na Balkanskom poluostrvu, koje predstavlja jedan od glavnih centara biodiverziteta u Evropi i odlikuje se velikim brojem endemičnih rodova i vrsta biljaka, primećena je zabrinjavajuća tendencija opadanja diverziteta. Kao uzrok ovakvog trenda navode se brojni negativni faktori, među kojima se izdvajaju: 1) narušavanje prirodnih staništa usled raznovrsnih poljoprivrednih aktivnosti, urbanizacije i šumarstva; 2) prekomerna eksploatacija; 3) klimatske promene; 4) zagađenje, itd. Zbog toga je potrebno razviti nove i unaprediti postojeće metodologije zaštite retkih i ugroženih biljnih vrsta i intenzivirati istraživanja koja bi omogućila racionalno upravljanje biljnim resursima, njihovo plansko i kontrolisano iskorišćavanje, kao i očuvanje prirodnih staništa. Kao rešenje dela ovog problema, predlažemo stvaranje ex situ strategija zaštite za odabrane retke i/ili ugrožene biljne vrste, koje mogu dati značajan doprinos postojećim in situ merama zaštite, a u skladu sa nacionalnim i međunarodnim zakonima i propisima. Predložena istraživanja imaju nekoliko primarnih ciljeva: 1) utvrđivanje genetičkog diverziteta u postojećim populacijama; 2) uspostavljanje i održavanje kolekcija germplazme (semena i/ili in vitro), koje reprezentuju genetičku raznovrsnost vrsta; 3) optimizacija uslova za in vitro rastenje, razviće i produkciju sekundarnih metabolita; 4) rasvetljavanje efekta različitih abiotičkih faktora na procese rastenja i razvića biljaka i karakterizacija mehanizama koji čine osnovu njihove tolerantnosti.